Minister nowo powołany do spraw ochrony socjalnej, Dara Calleary, stoi przed zadaniem zmierzenia się z koniecznością rozważenia dalszych podwyżek składek PRSI, aby wzmocnić system emerytalny państwa. W dokumencie przygotowanym przez urzędników ministerstwa podkreślono pilność zajęcia się długoterminową stabilnością systemu emerytalnego jako priorytetem.
Omawiane kroki obejmują stopniowe podwyższanie stawek składek PRSI dla pracowników, pracodawców i osób samozatrudnionych o łączną wartość 0,7 punktu procentowego na przestrzeni pięciu lat. Dokument wskazuje, że zmiany w strukturze PRSI są kluczową strategią zwiększenia dochodów w celu pokrycia przyszłych niedoborów w funduszu ubezpieczeń społecznych. Jest to alternatywa dla podnoszenia wieku emerytalnego.
Trwałość systemu emerytalnego pozostanie wyzwaniem, z koniecznością ponownego przeglądu stawek składek po zakończeniu kolejnego Przeglądu Statutowego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2027 roku. Od 1 października ubiegłego roku miała miejsce początkowa podwyżka wszystkich stawek PRSI o 0,1 punktu procentowego.
Dodatkowe podwyżki PRSI od 2025 do 2028 roku, które łącznie wyniosą 0,7 punktu procentowego w ciągu pięciu lat, zostały zatwierdzone przez rząd 21 listopada 2023 roku. Następny przegląd aktuarialny przewidywany jest na 2027 rok.
John McKeon, sekretarz generalny departamentu, w liście do ministra wskazał na wzrost zapotrzebowania na podstawowe usługi o 25% w porównaniu do poziomu sprzed pandemii. Kluczowe zmiany legislacyjne umożliwiły wprowadzenie ulepszonego systemu emerytalnego dla opiekunów, zasiłków powiązanych z wynagrodzeniem dla nowo zarejestrowanych bezrobotnych i automatycznego zapisu do systemu emerytalnego, wraz z planowanymi podwyżkami składek PRSI, które są niezbędne dla trwałości Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Urzędnicy ministerstwa zauważyli, że zgodnie z ostatnim przeglądem aktuarialnym KPMG, do 2033 roku oczekuje się rocznych nadwyżek w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak od 2034 roku przewidywany jest niewielki deficyt, który będzie się znacznie zwiększał w latach późniejszych.
Jest to spowodowane rosnącą liczbą osób powyżej 66. roku życia i zmniejszającą się liczbą pracowników, którzy płacą składki PRSI wspierające te osoby. Bez zmian w stawkach PRSI lub subsydiów państwowych, oczekuje się, że roczne wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przekroczą dochody o 0,5 mld euro do 2035 roku i 3 mld euro do 2040 roku, z tendencją wzrostową.
Wzrastająca długość życia i spadające wskaźniki urodzeń, które są obecnie poniżej poziomu zastępowalności w większości rozwiniętych krajów, w tym w Irlandii, stanowią dodatkowe wyzwania. Wysokie poziomy imigracji częściowo łagodzą te trendy, ale brak planowania wyższego współczynnika liczby emerytów do pracowników stanowiłby ryzyko strategiczne.
Irlandia jest jednym z nielicznych krajów OECD, które nie posiadają ustawowego podejścia do indeksacji. Utrzymanie obecnego stosunku liczby emerytów do pracowników w 2051 roku wymagałoby, aby populacja w wieku produkcyjnym wynosiła niemal 7,2 mln osób do 2051 roku, co oznacza wzrost o 3,3 mln osób w porównaniu z prognozami CSO.
Kluczowe jest zapewnienie zrównoważonego modelu finansowania, tak aby obecni pracownicy, którzy finansują bieżące wypłaty emerytur państwowych poprzez swoje składki PRSI, mogli liczyć na odpowiednią emeryturę, gdy sami osiągną wiek emerytalny. Pomimo wzrastających kosztów, urzędnicy ministerstwa wskazują, że emerytura państwowa nie rośnie zgodnie z inflacją czy wynagrodzeniami. Zamiast tego, podwyżki są ogłaszane w dniu budżetu.
Dokument wskazuje, że celem kolejnych rządów było indeksowanie emerytury państwowej na poziomie 34% średnich płac. Metoda „wygładzonych zarobków” jest stosowana jako narzędzie budżetowe, ale urzędnicy departamentu zwracają uwagę, że grupy lobbujące wciąż wzywają rząd do faktycznego wprowadzenia benchmarking. Benchmarking jest postrzegany jako korzystny, ponieważ chroni dochody najbardziej narażonych osób przy jednoczesnym depolityzowaniu procesu ustalania stawek. Departament pracuje nad propozycją rozszerzenia tego podejścia na inne świadczenia socjalne.
Do dwóch trzecich pracowników sektora prywatnego nie ma zabezpieczenia emerytalnego poza emeryturą państwową. Szacuje się, że około 800 000 pracowników wejdzie do nowego systemu Automatycznego Zapisania do Systemu Oszczędności Emerytalnych, którego uruchomienie planowane jest na 30 września bieżącego roku.