Obecnie w Polsce ponad 4,5 miliona osób zmaga się z przewlekłą chorobą nerek (PChN), a liczba ta systematycznie rośnie. Prognozy wskazują, że do 2040 roku może nastąpić wzrost nawet o 160%, co sprawi, że PChN stanie się piątą najczęstszą przyczyną zgonów. Aktualne statystyki są już alarmujące, z ponad 100 tysiącami zgonów rocznie, co dorównuje liczbie śmierci z powodu chorób nowotworowych.
### Nowatorski program lekowy B.113
PChN rozwija się powoli, często prowadząc do potrzeby kosztownego leczenia nerkozastępczego, takiego jak dializy. Jednym ze sposobów na zahamowanie jej progresji jest stosowanie ketoanalogów aminokwasów w połączeniu z dietą niskobiałkową. Od 2021 roku pacjenci w najbardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą korzystać z refundowanego programu leczenia ketoanalogami aminokwasów, realizowanego w wybranych ośrodkach nefrologicznych w Polsce.
### Wąska dostępność i wyzwania
Eksperci podkreślają, że pomimo skuteczności programu, dostęp do niego ma wciąż zbyt mała liczba pacjentów.
Jak zauważa dr hab. n. med. Iwona Smarz-Widelska, z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Lublinie, wcześniejsze włączenie pacjentów już w trzecim stadium PChN mogłoby przynieść znaczące korzyści. Osoby stosujące dietę niskobiałkową, wspartą ketoanalogami, mogą odroczyć konieczność dializ. Proces kwalifikacji do programu jest jednak złożony, a kryteria surowe. Dodatkowo, comiesięczne wizyty u nefrologa są obowiązkowe.
Dr hab. n. med. Karolina Kędzierska-Kapuza z Centrum Diabetologii w Warszawie zwraca uwagę na problemy z dostępnością dietetyków i skomplikowanym Systemem Monitorowania Programów Terapeutycznych, który utrudnia proces leczenia.
### Korzyści z diety i leczenia
Dieta niskobiałkowa wsparta ketoanalogami nie tylko spowalnia rozwój PChN, ale i poprawia jakość życia pacjentów, co pokazuje przykład pacjentki uczestniczącej w programie od 2021 roku, której stan zdrowia jest stabilny i nie wymaga dializ. Koszty dializ są znacznie wyższe niż terapia ketoanalogami, co czyni tę metodę korzystną zarówno dla pacjentów, jak i systemu opieki zdrowotnej.
### Przyszłość finansowania i apele ekspertów
Przyszłość finansowania programu budzi niepokój, mimo że w 2024 roku rozszerzono grupę uprawnionych pacjentów o osoby z cukrzycą. Eksperci apelują o uproszczenie procedur, rozszerzenie kryteriów kwalifikacji oraz zwiększenie dostępności dietetyków. Tylko dzięki tym działaniom można opóźnić konieczność dializ i poprawić jakość życia chorych.
Pomimo apeli ze strony Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Moje Nerki i Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, przyszłość programu pozostaje niepewna.